Artikel: ‘Docent & mediawijsheid: hoe word je een mediawijze docent?’ @profielactueel

Voor het december-nummer van Profiel mocht ik een eerste artikel schrijven over mediawijsheid. In deze post deel ik graag dat artikel. Een eerste artikel? Ja, inderdaad. Er volgt in februari een tweede artikel van mijn hand met de werktitel: ‘Leraar & mediawijsheid: hoe maak je jongeren mediawijs?’.Ik vind het erg leuk om te schrijven en zeker voor een ander publiek. Ander publiek? Ja, althans dat hoop ik. Ik hoop dat ik via niet-digitale media een groep leraren kan bereiken die ik tot nu toe via mijn edublog: Lerenontrafeld.nl, het blog bij mijn boek: Mediawijsheidindeklas.nl, Facebook, LinkedIN of Twitter nog niet bereik.

Oproep: Mocht je op enige wijze betrokken zijn bij een tijdschrift voor onderwijs, mediawijsheid een belangrijk onderwerp vinden, mijn visie op mediawijsheid en mijn schrijfstijl je aanspreken, dan kom ik graag met je in contact om te kijken of we iets voor elkaar kunnen betekenen.

Docent & mediawijsheid: hoe word je een mediawijze docent?
Handvatten voor (zelf)transformatie naar een mediawijze docent

Mediawijsheid is onmisbaar voor leven en werken in onze sterk gedigitaliseerde maatschappij. Mediawijsheid is het nieuwe lezen en schrijven. Wie niet kan lezen en schrijven met media, is de nieuwe analfabeet. Voor het Nederlandse onderwijs is een belangrijke rol weggelegd in het mediawijzer maken van onze jongeren, echter valt er op dit gebied nog een wereld te winnen.

Eind vorig jaar opende LAKS het meldpunt: ’Help! Mijn docent is digibeet’. Wat blijkt? Eén op de vijf middelbare scholieren vindt dat zijn leraren niet goed met ict omgaan. Het onderzoek De innovatieve leraar van de universiteiten in Tilburg, Gent en Leuven schetst dat leraren zich schamen voor hun digitale-skills. Het onderzoek onderscheidt traditionele Trudy’s, bezorgde Brenda’s, tevreden Tarak’s, innovatieve Ivo’s en digitale Dorien’s.

Als docent je scepsis over het internet en internetapplicaties uitdragen aan jongeren, werkt niet. Dan ontstaat de gevreesde (generatie)kloof. Wat wél werkt: als docent met jongeren een open gesprek aangaan over media. Het gesprek kunnen aangaan vraagt allereerst inlevingsvermogen. Het besef dat het internet een basisbehoefte voor jongeren is. Na de lichamelijke behoeften en de behoefte aan veiligheid en zekerheid staat sociaal contact op de derde trede van de piramide van Maslow. Het bie
dt ze verbondenheid met andere jongeren. Ten tweede vraagt het een positief-kritische houding ten opzichte van media. Het open staan, het (samen) onderzoeken en de voor- en nadelen zorgvuldig afwegen. Ten slotte vraagt het oprechte interesse, uitstel van oordeel en de kunst van het stellen van echte vragen [1] om in gesprek te kunnen gaan met jongeren. Vanuit bovenstaande creëert een mediawijze docent een positief pedagogisch klimaat waarbij de docent samen met de jongeren optrekt en zo het medialandschap verkent.

Vanuit bovenstaande basis kun je als docent stap-voor-stap samen met de jongeren ervaring op gaan doen met het pedagogisch-didactisch verantwoord inzetten van internet en internetapplicaties in de klas. Met als doel om de jongeren te motiveren, de leerprestaties te verhogen en het leerproces effectiever te laten verlopen [2]. Denk hierbij aan een digitale post-it muur (met Padlet.com of LinoIT.com) om voorkennis te activeren. Het schematiseren van lesstof in een digitale mindmap (met Popplet.com of Bubbl.us) of het stampen van feitjes via een digitale quiz (met Socrative.com of getKahoot.com). Als doorgewinterde docent heb je de know-how van het vak, zicht op de juiste pedagogisch en (vak)didactische aanpak en ben je in staat om de juiste werkvormen bij elke fase van het leren te kiezen. De afwegingen zijn dezelfde. De werkvormen gedigitaliseerd.

Op het internet is veel inspiratie te vinden. Denk aan: socialmediainhetmbo.nl, de bundels sociale media – praktijkvoorbeelden uit het onderwijs [3] en smartphones in de les – praktijkvoorbeelden uit het onderwijs [4] of de uitlegvideo’s getiteld Maandag [5]. In mijn boek: ‘#Mediawijsheid in de klas’ [6] benoem ik mijn favoriete internetapplicaties voor in de les. Het boek: ‘Kleppen dicht!’ [7] koppelt internet en internetapplicaties aan het activerende directe instructie model. In het geval dat je ICT-vaardigheden “opspelen” vraag je collega innovatieve Ivo of digitale Dorien om hulp. Of nog krachtiger: je vraagt de klas om hulp. Vanuit het gecreëerde positieve pedagogische klimaat is dit absoluut geen schande: je verkent samen met de jongeren het medialandschap. Onder het mom van het samen aangaan van een #experiment neemt de motivatie van de jongeren alleen maar toe.

Langzamerhand transformeer je jezelf naar een mediawijze docent. Je bent overtuigd geraakt van de voordelen van de inzet van internet en internetapplicaties in de klas. Je wilt meer. Je wilt up-to-date blijven van nieuwe ontwikkelingen op het gebied van internet en internetapplicaties in de klas. Hiervoor is een groot aantal bronnen te vinden op het internet. Ga eens op zoek naar de edublog’s van Willem Karssenberg, Wilfred Rubens of Karin Winters. Of bezoek mediawijsheidindeklas.nl waarop ik regelmatig mijn eigen ervaringen deel met de invoering van mediawijsheid binnen mijn school: Konining Willem I College in ‘s-Hertogenbosch. Een interessante Engelstalige edublog is: Free Technology for Teachers van Richard Byrne. Edubloggers schrijven op persoonlijke titel over hun ervaringen in het onderwijs. Genoemde edubloggers doen dit ook en experimenteren veel met het gebruik van ICT in het onderwijs. Wil je een aantal edubloggers gaan volgen? Op edubloggers.nl is een lijst met meer dan 300 edubloggers te vinden. Genoeg inspiratie dus.

De transformatie naar een mediawijze docent vaagt 10% inspiratie en 90% transpiratie. Bedenk hierbij dat #fail in een positief pedagogisch klimaat waarbij de docent met zijn klas samen optrekt en het medialandschap verkent niet bestaat. Het is slechts een First Attempt In Learning.

Patrick Koning, auteur: ‘#Mediawijsheid in de klas’ en trainer op het Koning Willem I College in ’s-Hertogenbosch.

[1] Pardoen, J. (2014). Focus! – over sociale media als de grote afleider. Amsterdam: SWP.
[2] Kennisnet (2015). Vier in balans-monitor 2015. Zoetermeer: Kennisnet.
[3] Brouwer, A., & Karssenberg, W. (2014). Social media – Praktijkvoorbeelden uit het onderwijs 2.0.
[4] Brouwer, A., & Karssenberg, W. (2015). Smartphones in de les – Praktijkvoorbeelden uit het onderwijs.
[5] Scheerens, J. Maandag. Geraadpleegd op 5 maart 2012, van https://www.youtube.com/user/jorickscheerens.
[6] Koning, P. (2015). Mediawijsheid in de klas. ’s-Hertogenbosch: School voor de toekomst.
[7] Slobbe, P. van, & Ast, M. van (2015). Kleppen dicht! Effectief leren met ICT. Huizen: Uitgeverij Pica.

Wil je meer informatie over mijn boek ‘Mediawijsheid in de klas’ surf dan naar Mediawijsheidindeklas.nl. Wil je het boek aanschaffen? Dan kan dat onder andere bij Onderwijsboek, Managementboek of Bol.com.